Kalendarium
1935
21 czerwca
Zarząd FOM oddaje do dyspozycji Rządu RP kwotę 2.902.879,41 zł i przekazuje prośbę o jej wydatkowanie na budowę okrętu podwodnego.
Listopad
Trwają negocjacje związane z zamówieniem okrętu podwodnego w Holandii.
1936
29 stycznia
Kontradmirał Jerzy Świrski podpisuje w Hadze w imieniu Rządu RP umowę ze stocznią Koninklijke Maatschappij „de Schelde” na budowę dwóch okrętów podwodnych.
14 sierpnia
Położenie, na pochylni we Vlissingen, stępki pod nowy polski okręt podwodny.
1937
30 marca
Ukończenie zakładania wręg okrętu.
14 maja
Zakończenie kładzenia poszycia okrętu.
29 października – 2 listopada
Montaż głównych motorów elektrycznych na okręcie.
1938
15 stycznia
Chrzest i wodowanie okrętu. Matką chrzestną okrętu zostaje Jadwiga Sosnkowska. Podczas ceremonii wodowania okręt otrzymuje nazwę “Orzeł”.
7 kwietnia – 3 czerwca
Montaż baterii akumulatorów.
3 maja – 2 czerwca
Montaż silników Diesla.
25 czerwca – 18 lipca
Pierwsze dokowanie „Orła”.
23 sierpnia
Pierwsze wyjście „Orła” w morze w Deltę Skaldy.
30 września – 14 października
Drugie dokowanie okrętu.
21 października – 1 listopada
“Orzeł” przechodzi próby torpedowe w Den Helder.
12 listopada – 2 grudnia
Próby szybkościowe i zanurzenia okrętu.
1939
20 stycznia
Okręt opuszcza dok.
2 lutego
Uroczyste podniesienie polskiej bandery na okręcie.
5 lutego
“Orzeł” opuszcza Vlissingen udając się do Polski.
7 lutego
Przybycie okrętu do Gdyni-Oksywia.
10 lutego
Uroczyste powitanie „Orła” w Basenie Prezydenckim w Gdyni.
1 Czerwca
Kapitan marynarki Jan Grudziński zostaje zastępcą dowódcy okrętu.
Czerwiec-sierpień
„Orzeł” prowadzi rejsy patrolowe.
17 lipca
“Orzeł” zostaje okrętem flagowym dowódcy dywizjonu.
1939
1 września
“Orzeł” opuszcza port w Gdyni o godz.06.30 i udaje się w rejon swojego sektora.
2 września
Załoga „Orła” staje się świadkami bombardowania Gdyni i Półwyspu Helskiego.
3 września
Według dowódcy okrętu, od godziny 2.00 do 06.00 okręt leży na dnie, na głębokości 15–16 m. Następnie prowadzi patrol w okolicach Helu. Według drugiego scenariusza, „Orzeł” przeleżał większą część dnia na dnie, wynurzając się o zmroku. O godzinie 22.00 następuje wymiana informacji z dowódcą ORP „Wilk” podczas bezpośredniego spotkania okrętów.
4 września
„Orzeł” opuszcza wyznaczony sektor i udaje się w rejon Gotlandii.
5 września
Załoga prowadzi prace naprawcze nad uszkodzonymi zbiornikami balastowymi.
6 września
Dozór wzdłuż wybrzeża Gotlandii. Wykrycie nieuzbrojonego statku „Bergen” bądź „Bremen.
7 września
Okręt prowadzi patrol między Gotlandią i Estonią. “Orzeł” nawiązuje łączność radiową z “Sępem”.
8 września
Pogorszenie się stanu zdrowia dowódcy okrętu.
8-12 września
Według dowódcy okrętu „Orzeł” realizował patrolowanie w rejonie cypla Brüsterort, gdzie dotarł o świcie 8 września. Według drugiego scenariusza okręt znajdował się między Gotlandią i Estonią. Dnia 10 września “Orzeł” nadaje meldunek do dowódcy dywizjonu o chorobie kapitana, która uniemożliwia mu dowodzenie okrętem. W odpowiedzi dowództwo floty poleca wysadzić kapitana w neutralnym porcie i działać pod rozkazami jego zastępcy lub podejść na Hel celem zamiany dowódcy. Dowódca kmdr. ppor. H. Kłoczkowski decyduje się zawinąć do Tallinna.
13 września
Pogorszenie się stanu zdrowia dowódcy okrętu. Okręt udaje się do odległego Tallina.
14 września
Około godz. 21.30 “Orzeł” wchodzi na redę Tallinna koło półwyspu Paljassar.
15 września
Od 01.00 do 03.00 na pokład okrętu podwodnego przybywają kolejni estońscy oficerowie, którzy zostają poinformowani o awarii sprężarki oraz o chorobie dowódcy. Strona estońska udziela informacji, że w porcie przebywa niemiecki statek handlowy “Thalatta”, który jako pierwszy będzie wychodził z portu i dlatego, zgodnie z przepisami prawa międzynarodowego, “Orzeł” nie będzie mógł opuścić Tallina prędzej, niż po upływie 24 godzin od chwili jego wyjścia z portu. Komandor podporucznik H. Kłoczkowski udaje się do szpitala. W godzinach popołudniowych „Orzeł” zostaje internowany i pozbawiony dziennika pokładowego oraz map.
16 września-17 września
Demontaż i konfiskata uzbrojenia okrętowego, broni palnej, amunicji artyleryjskiej, zamków do dział oraz czternastu z dwudziestu torped.
18 września
O godz. 03.00 załoga okrętu obezwładnia dwóch marynarzy estońskich, przecina kable telefoniczne i elektryczne oraz cumy i “Orzeł” rozpoczyna manewr wyjścia z portu. W czasie tych manewrów okręt wchodzi dziobem w podwodne molo i zostaje czasowo unieruchomiony. Estończycy otwierają ogień z karabinów maszynowych i dział artylerii nadbrzeżnej. “Orzeł” schodzi jednak z podwodnej przeszkody i wychodzi z portu. Dowódca okrętu powiadamia Hel otwartym tekstem o ucieczce oraz braku szyfru i map.
19 września
“Orzeł” odbiera komunikat radiowy dotyczący swojej ucieczki i informacje niemieckiej propagandy dotyczące oskarżenia załogi o zamordowanie dwóch estońskich wartowników. Na okręcie, nawigator ppor. Mokrski na podstawie starego spisu latarń sporządza odręcznie mapy Bałtyku i Cieśnin Duńskich.
21 września
Okręt przybył w pobliże Gotlandii, gdzie na ląd wysadzono dwóch estońskich marynarzy.
30 września
“Orzeł” kieruje się w rejon wyspy Öland.
1- 6 października
Okręt podejmuje próbę storpedowania niemieckiego statku i wchodzi na mieliznę. Podczas schodzenia z niej zostaje zaatakowany przez niemiecki wodnosamolot.
7 października
Dowódca okrętu podejmuje decyzję o przejściu okrętem do Anglii.
8 października
Okręt udaje się w kierunku przylądka Falsterbov. Następnie na środkową odnogę Sundu do kanału Drogden, gdzie napotyka patrolujące okręty szwedzkie i niemieckie.
9 października
Okręt mija Helsingör i Hälsingborg.
10 października
“Orzeł” wchodzi na wody Kattegatu.
11 października
Okręt wchodzi na wody Skagerraku.
12 października
“Orzeł” kieruje się przez wody Morza Północnego ku wybrzeżom Anglii.
14 października
O godz. 06.00 z okrętu nadano sygnał rozpoznawczy i pozycję. Pięć godzin później w odległości 30 Mm od Isle of May “Orzeł” spotyka się z brytyjskim niszczycielem “Valorous”, który doprowadza go do portu w Rosyth.
21 października
Szef Kierownictwa Marynarki Wojennej Rozkazem Dziennym nr 2a wyraził najwyższe uznanie dla Jana Grudzińskiego – dowódcy okrętu ORP „Orzeł” za całość podjętych działań oraz udzielił pochwały oficerom i załodze „Orła”.
30 października
Przejście „Orła” z Rosyth do Dundee, gdzie ma zostać umieszczony w jednym z dwóch suchych doków, którymi dysponowała stocznia Caledon Shipbuilding&Engineering Company Ltd.
17 Listopada
Wizyta gen. Sikorskiego i kontradmirała Świrskiego w Dundee, odznaczenie części załogi ORP “Orzeł”.
1 grudnia
Koniec remontu na okręcie i przejście do Rosyth. Okręt zostaje wcielony w skład Drugiej Flotylli Okrętów i otrzymuje rozpoznawczy znak taktyczny 85-A.
10 grudnia
Przyznanie Kapitanowi marynarki J.Grudzińskiemu odznaczenia Distinguished Service Order.
29 grudnia-1 stycznia
“Orzeł” bierze udział w eskorcie konwoju z Lerwick na Szetlandach do Bergen.
1-4 stycznia
“Orzeł” wraz z innymi okrętami eskorty przeprowadził konwój z Bergen do Firth of Forth.
18-27 stycznia
Pierwszy samodzielny patrol „Orła”.
10-23 lutego
Drugi samodzielny patrol „Orła”.
26 lutego
Wizyta w Rosyth króla Jerzego VI oraz spotkanie i rozmowa z kpt. mar.
J. Grudzińskim.
5-17 marca 1940 r.
Trzeci samodzielny patrol „Orła”.
3-18 kwietnia 1940 r.
Czwarty samodzielny patrol „Orła”. 8 kwietnia zatopienie “Rio de Janerio”.
28 kwietnia-11 maja 1940 r.
Piąty samodzielny patrol „Orła”.
23 maja-?
Szósty samodzielny patrol „Orła”, w trakcie którego okręt zaginął w niewyjaśnionych do dziś okoliczościach.
12 czerwca
Kierownictwo Marynarki Wojennej R.P. wydało komunikat następującej treści:
Z powodu braku jakichkolwiek wiadomości i nie powrócenia z patrolu w kreślonym terminie okręt podwodny Rzeczypospolitej Polskiej “Orzeł” uważać należy za stracony.